HLB - równowaga pomiędzy wodną i lipidową częścią emulgatora.
Każdy emulgator by mógł spełniać swoje zadanie musi posiadać w swojej budowie część lipofilową i wodną. Współczynnik HLB określa jak bardzo dany emulgator jest lipofilowy lub hydrofilowy (lubiący fazę olejową lub wodną).
Wartość 0 oznacza związek składający się tylko z grup hydrofilowych.
Wartość 20 oznacza, że substancja całkowicie składa się z części hydrofilowej.
Każda emulsja (krem, mleczko kosmetyczne) składa się z fazy wodnej i fazy olejowej. Jak wiadomo te dwie części nie mieszają się ze sobą i po homogenizacji tworzą jedynie emulsję która jest nietrwała. Dodanie emulgatora powoduje powstanie trwałej emulsji. W zależności od właściwości fazy lipidowej - od jej składu, oraz od rodzaju pożądanej emulsji - O/W czy W/O zależy jaki emulgator powinien byc użyty. Dla surowców tłuszczowych podaje się jaki jest najlepszy emulgator by otrzymać np. krem W/O czy W/O. Nie jest to tabelka HLB przedstawionych poniżej surowców kosmetycznych lecz spis HLB emulgatorów potrzebnych do otrzymania emulsji z danego surowca i wody.
Dla przykładu:
Alkohol cetylowy HLB = 15 - by otrzymać emulsje typu O/W należy zastosować emulgator o HLB 15-16 (sam alkohol cetylowy jest także emulgatorem ale jego HLB wynosi około 1-2, alkohol cetylowy z wodą tworzy emulsje W/O)
Wymagane HLB (czyli jakie HLB musi mieć emulgator by otrzymać odpowiednią emulsję)
Składnik fazy tłuszczowej dla emulsji: | W/O | O/W | ||
Kwas stearynowy | 6 | 15 | ||
Alkohol cetylowy | - | 15 | ||
Alkohol stearylowy | - | 14 | ||
Lanolina bezwodna | 8 | 10 | ||
Olej bawełniany | 5 | 10 | ||
Olej mineralny | 5 | 12 | ||
Wosk pszczeli | 4 | 12 |
Przykładowo - by otrzymać emulsję W/O dla alkoholu cetylowego i wody - nie potrzebujemy emulgatora, emulguje się samo. By otrzymać emulsje O/W potrzebujemy emulgatora o HLB 15.
Przykładowe wartosci HLB dla emulgatorów:
GMS 3-4
Tween 80 15
Jednakże należy pamiętać o tym, że dane te zostały przygotowane na potrzeby przemysłu kosmetycznego, gdzie wyprodukowany krem musi przeleżeć na półce czasami 2 lub 3 lata i powinien w tym czasie zachować swoje właściwości.
W przypadku domowego tworzenia kosmetyków nie ma potrzeby dokładnego wyliczania HLB dla emulgatora. Np. GMS ma HLB 3-4 a oleje naturalne wymagają emulgatora o HLB około 7-8. W domowych produkcji kosmetyków z powodzeniem uzyskuje się trwałą emulsję składającą się z GMSu, oleju i wody z dodatkiem wosku pszczelego lub alkoholu cetylowego jako stabilizatorów. Trwałość emulsji przynajmniej 2-3 tygodnie (sam krem bez konserwantów może być przechowywany nie dłużej niż 3 tygodnie).